استرس اجتماعي اختلال است؟

استرس اجتماعي همان اضطراب بودن جمع ( social anxiety) ميشد و هم چون ساير مشكلات حوزه روان بد كاري حوزه هاي شغلي، تحصيلي، روابط بين فردي براي فرد مبتلا به استرس اجتماعي همراه ميشد كه مراجعه به مشاوره خانواده قابل شناسايي است. استرس، واكنش هاي ناگهاني است كه مواجه شرايط بيروني از فرد سر ميزند. حال اگر فرد حضور جمع و  حين انجام كاري گروه به علائم اضطرابي دست پيدا كند ميگوئيم كه فرد به اضطراب اجتماعي گرفر شده است. اين اختلال، فرد مبتلا از ارزيابي منفي و مورد بررسي واقع شدن توسط ديگران نگران و دستپاچه هستند. واقع استرس آن ها ريشه نگرش هاي منفي به توانايي هاي خود، ترس از ديده شدن جمع و مورد محاكمه واقع شدن دارد.

فرد مبتلا به SA، تمام تلاش و سعي اش بر اين است حتي الامكان خود را از حضور جمع و مواجه شدن انتقادات و سرزنش و ديدگاه هاي ديگران امان نگه دارد و حتي از مراجعه به مشاوره روانشناسي اجتناب مينمايد و به روش هاي خود ماني چون، گرايش به مصرف مواد مخ و الكل روي ميآورند. به همين دليل كمتر ميتوانند به فعاليت هايي كه نيازمند همكاري و شركت محافل گروهي است تن دهند و ميل آن ها به سمت انجام فعاليت هاي انفرادي و تنهايي است كه آن به ميزان بسيار لاتري موفق هستند چرا كه ترس از تمسخر و تحقير شدن ندارند و خود شان هستند و خودشان.

دلايل اضطراب اجتماعي از كجا شروع ميشود؟

اينكه چه ميشود فردي مبتلا به اضطراب جمع ميشود و فرد ديگر خيلي راحت بين مردم حاضر و براي پيشرفت گروهي تلاش مينمايد به عوامل زيادي بستگي دارد كه شايد بتوان مهم ترين آن ها را :

• كمبود مهارت هاي جرات مندي
• اعتماد به نفس پايين
• خود پنداره و عزت نفس منفي
• والدين سخت گير و انتقادي
• كمال گرايي و استقلال طلبي افراطي خود فرد
• منزوي و سرد بودن روابط خانودگي
• عدم تشكيل جلسات گفت و شنود و مشورتي خانواده
• عدم همفكري حل مسائل (به ويژه سن نوجواني)
• عدم توجه به ويژگي هاي مثبت فرزندان توسط والدين
• مقايسه و تبعيض بين آن ها اطرافياني كه از نظر آن ها موفق تر و بهتر هستند اشاره نمود.

كه به عنوان پيش آمد و مقدمه اي براي بروز مشكلات رواني به ويژه طيف اضطرابي فرد تبديل ميشوند كه از بين آن ها نقش اجتماعي فرد را بيشتر مورد حمله قرار ميدهد.

دلشوره حضور جمع

افراد دچار اضطراب اجتماعي شديد ممكن است نسبت به هر گونه فعاليت و حضور جمعي نگران و دلشوره داشته شند يا سطح متوسط خفيف كه فرد ممكن است بتواند حضور جمع را تحمل نمايد ولي گارد گرفتن، خود را پنهان نمودن پشت ديگران، عدم حضور صحبت ها و بحث هاي گروهي، عدم اظهار نظر جمع و تسليم عقايد گروه شدن خود را نشان دهد. نوع اضطراب اجتماعي عملكردي، فرد مبتلا زماني كه مجبور به انجام رفر و كار خاصي چون سخنراني، ارائه كنفرانس، غذا خوردن، پذيرايي مهماني ها و هر نوع رفر ديگري كه مستلزم ديده شدن شد پرهيز مينمايند. ادامه مقاله به تعريف احتلال social anxiety و مان استرس و اضطراب ميپردازيم.

 اختلال استرس اجتماعي

اختلال استرس اجتماعي  )  social anxiet disorder)، ويرايش پنجم راهنماي تشخيصي و آماري اختلال هاي رواني (DSM-5)، به ترس افراطي فرد از بودن جمع و مورد ارزيابي قرار گرفتن اشاره دارد. اختلال اظطراب اجتماعي انواعي از مشخصات فيزيولوژيكي، شناختي و رفري همراه است كه هر كدام از اين ابعاد سه گانه فرد به محض حضور موقعيت هاي اجتماعي دچار تغييراتي سطح گسترده و آشكاري ميشود. از جمله نشانه هاي جسمي فرد مبتلا به SAD،

• فعال شدن سيستم سمپاتيك يا همان بخش جنگ و گريز سيستم اعصاب ميشد كه منجر به
• ايجاد تعريق
• خشكي دهان
• لرزش دست و پا  و خارج از كنترل فرد
• سرخ شدن صورت
• گرفتگي عضلات
• د قفسه سينه و مشكل صحبت كردن عادي ميشد.

حين ظهور نشانه هاي فوق فرد دنيايي از افكار خود آيند و بي اراده مبني بر قضاوت هاي منفي ديگران و تمركز بر ارزيابي هاي تند و تحقير آميز مواجه ميشوند كه براي او خوشايند نيست و تمام تلاش خود را ميكند از شر اين دگرگوني ها خلاص شود به همين دليل، قدم بعدي اين روند، يعني بعد رفري دست به اقداماتي ميزند. از جمله: ترك موقعيت و فرار آز آن، اجتناب از حضور جمع، سرگرم نمودن خود به كاري جهت ديده نشدن و به قولي “تو چشم نبودن” (مثل چك كردن مدام گوشي همراه، خواندن كب، زي كردن بچه ها) و… ميشود.

من اظطراب اجتماعي دارم!

نكته جالبي كه خصوص افراد مبتلا به اختلال استرس اجتماعي ديده ميشود اين است كه تمام برداشت هاي آن ها مورد نوع نگرش ديگران به خود شان بر اساس ذهن خواني و تصوراتي پيش ميرود كه خود فرد آن ها را ايجاد نموده است و طبق همان تصورات عمل ميكند و پيش ميروند كه نتيجه اي جز انزوا، افزايش استرس، عدم مقابله افكار منفي و گير شدن بيشتر ندارد.

فرد مبتلا به SAD، دور شدن از موقعيت ها به طور موقت ميزان استرس خود را كاسته و به همين دليل فكر ميكند تكرار همين روال شرايط بعدي هم ميتواند خود را از شر اضطراب نجات دهد حال آن كه اين راهكار تنها كوه مدت  موثر واقع ميشود و بلند مدت جز بدتر شدن مشكل، نا توانايي انجام امور و عدم يادگيري اين نكته كه استرس به خودي خود فرو كش ميكند و نيازي به انجام رفر هاي غير معقول براي كاهش آن نيست، نتيجه اي نخواهد داشت.

مان استرس اجتماعي

مان استرس اجتماعي را توجه به ريشه سه گانه زيستي، رواني و رفري بيان ميشود. هر نوع از مشكلات طيف اضطرابي به دليل قابل مشاهده بودن تغييرات بدني اين بعد را آغاز مراحل مان اختلال اظطراب اجتماعي ميدانند. به دين ترتيب به انواع راهكار هاي دارويي و مداخلات رفري جهت آرام سازي و تسكين نشانه ها پرداخته ميشود.

• دارو ماني
• دارو هاي ضد افسردگي: كه افزايش ميزان سروتونين بر بهبود نشانه هاي فرد مبتلا به SAD، ثير ميگذارد خط اول مان محسوب ميشود.
• مهار كننده هاي مونو آمينو اكسيداز: شامل خانواده ترانيل، سيپرومين، فنلزين است برنامه دارويي اين فراد به عنوان خط بعدي مان جا ميگيرد.
• بنزوديازپين ها يا داروي هاي آرام بخش و ضد اضطراب: از كم خطر ترين و مفيد ترين مان دارويي حوزه اختلالات اضطرابي ميشد.
• پروپرانولول: به عنوان داروي موثر تپش قلب تجويز ميشود براي مان استرس اجتماعي شديد و همراه حملات پانيك كه آن فرد دچار ناراحتي قفسه سينه و افزايش ضرن قلب ميگردد كاهش تپش قلب موثر ميشد.

ريلكسيشن، مديتيشن و ساير روش هاي افزاش تمركز همگي از جمله روش هاي رفري جهت آرام سازي فرد مبتلا به SAD، شرايط تنش زا و بحراني ميشد كه طي آن ها ياد ميگيرند چگونه آن شرايط خود را از شر استرس و علائم فيزيولوژيكي نا خوشايند رها و به آرامش برگردانند.

مان ها شناختي استرس اجتماعي

• روان ماني
• مان شناختي – رفري(CBT):

تمركز بر تغيير و اصلاح ور ها و افكار نا سازگار حين موقعيت هاي استرس زا، بهترين و پركاربرد ترين مان انتخابي بعد روان ميشد كه مراجع كمك مانگر به شناسايي و تشخيص افكار منفي خود ميپردازد و استفاده از تكنيك هاي شناختي، به زير سوال بردن و چالش آن ها اقدام و نهايت ارائه ليستي از افكار مثبت و سازگار از شدت اختلال ميكاهند.

• مداخلات رفري:

اين جزء مان استفاده از فعاليت هايي فرد را به پذيرش و تحمل شرايط و بودن جمع تشويق مينماييم.

• رويارويي و مواجه سازي:

از پر استفاده ترين اقداماتي است كه آن فرد به جاي فرار و عدم حضور جمع، سعي بودن و مقابله رو رو شرايط مينمايد. مواجه آغاز براي فرد ممكن است سخت و نا خوشايند شد به همين خاطر همراهي مانگر حين جلسات را ميطلبد و بعد از تمرين و ممارست به صورت مستقل به انجام آن شرايط واقعي و استرس زا ميپردازد.

مان اضطراب اجتماعي كودكان

مان اضطراب اجتماعي كودكان بي شهت به مان بزرگسالي نميشد اما توجه به سن بروز مشكل، ارائه راهكار هايي به كودكان و والدين حضور هم آن ها را براي مان اضطراب اجتماعي كودكان ترغيب مينمايند. از جمله راهكار هاي ماني براي كودكان و نوجوانان، آموزش مهارت هاي جرات مندي و تقويت ميزان اعتماد به نفس ميشد. زماني كه كودك ياد بگيرد چگونه مقابل ديگران از خود و توانمندي هايش سخن گويد و احترام به حقوق ديگران حق خود را به دست آورد از شدت و ميزان استرس شان كاسته ميشود. از طرفي، توجه به نقاط مثبت كودك و عدم سرزنش و تحقير او جمع توسط والدين و اطرافيان، او را داشتن خود پنداره اي مثبت حمايت مينمايند.

نشانه هاي اضطراب اجتماعي

نشانه هاي اضطراب اجتماعي سه زمينه بدن، شناخت و رفر نهفته است كه قسمت قبلي به طور مفصل ارائه شد. منظور از بدن همان تغييرات جسمي، و منظور از شناخت سيل افكار منفي است كه به دنل آن فرد به پاسخ هاي رفري متفاوتي چون تسليم، بي تفاوتي، دوري و اجتناب است كه مثلث نشانه هاي اضطراب اجتماعي  را تشكيل ميدهد.

تست اضطراب اجتماعي

تست اضطراب اجتماعي شامل انواع متفاوتي از تست اضطراب اجتماعي هدف سنجش ميزان و شدت اضطراب ميشد. زير به پر كاربرد ترين آن ها اشاره مينمايئم:

• پرسشنامه اضطراب و افسردگي بك
• پرسشنامه اضطراب اجتماعي واتسون و فرند
• پرسشنامه علائم اضطراب جتماعي ولز